چگونه بفهمم کودک من بیش‌فعال است؟
جمعه، ۹ خرداد ۱۴۰۴
راهنمای کامل تشخیص ADHD (اختلال بیش‌فعالی/کم‌توجهی) در کودکان
🧠 بیش‌فعالی (ADHD) چیست؟
اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) یکی از رایج‌ترین اختلالات رفتاری در کودکان است که با سه ویژگی اصلی مشخص می‌شود:
• بی‌توجهی (Inattention)
• بیش‌فعالی (Hyperactivity)
• رفتارهای تکانشی (Impulsivity)
مطالعات نشان داده‌اند که بین 5 تا 10 درصد کودکان در سراسر دنیا به درجاتی از ADHD مبتلا هستند
(CDC – Centers for Disease Control and Prevention)
🧩 علائم شایع بیش‌فعالی در کودکان
1. مشکلات توجه و تمرکز
• انجام ندادن کامل تکالیف
• بی‌توجهی به صحبت‌های اطرافیان
• گم کردن وسایل مدرسه یا اسباب‌بازی‌ها
2. بیش‌فعالی فیزیکی
• حرکت مداوم بدن حتی هنگام نشستن
• ناتوانی در آرام ماندن هنگام غذا خوردن یا مطالعه
• دویدن یا بالا رفتن در موقعیت‌های نامناسب
3. رفتارهای تکانشی
• حرف زدن بدون نوبت
• قطع کردن صحبت دیگران
• عمل کردن بدون فکر
4. احساسات ناپایدار
• زود عصبانی شدن یا گریه کردن
• دشواری در مدیریت هیجانات
🔍 چگونه تشخیص دهیم که این رفتارها بیش‌فعالی هستند؟
کودکان گاهی اوقات پرانرژی یا بی‌توجه هستند، اما برای تشخیص ADHD این رفتارها باید:
• حداقل 6 ماه ادامه‌دار باشند
• در دو یا چند موقعیت مثل خانه و مدرسه دیده شوند
• با سن کودک ناسازگار باشند
• باعث اختلال در عملکرد روزمره شوند
📋 ابزار تشخیص علمی:
• پرسش‌نامه‌های معتبر مثل Vanderbilt ADHD Diagnostic Scale
• مصاحبه با والدین و معلمان
• بررسی‌های روان‌پزشکی کودک
(American Psychiatric Association – DSM-5 Guidelines)
🧑⚕️ چه زمانی باید به روانشناس کودک مراجعه کرد؟
اگر رفتارهای زیر را در کودک‌تان می‌بینید، توصیه می‌شود با یک روانشناس کودک مشورت کنید:
• مشکل جدی در تمرکز یا پیروی از دستورالعمل‌ها
• فعالیت بیش از حد و غیرقابل کنترل
• مشکلات رفتاری با همسالان یا معلمان
• افت شدید تحصیلی یا اجتماعی
💡 راهکارهای اولیه برای والدین
• استفاده از برنامه‌ریزی روزانه و روتین ثابت
• تشویق رفتارهای مثبت با پاداش
• پرهیز از تنبیه بدنی یا فریاد زدن
• مشارکت کودک در فعالیت‌های بدنی مثل ورزش یا بازی‌های ساختاریافته
🔗 منابع علمی و معتبر:
• American Psychiatric Association – What Is ADHD
• NHS: Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)
🏷️ برچسب‌ها: تمرکز کودک، فعالیت زیاد کودک، روان‌شناسی رشد، درمان بیش‌فعالی، مشکلات رفتاری کودک، اختلال کم‌توجهی