راهکارهای علمی و عملی حمایت از کودکان در شرایط جنگی برای کاهش اثرات روانی

برای محافظت از کودکان در شرایط جنگی (نه فقط جنگ‌زدگی) و کاهش اثرات روانی عمیق آن، باید رویکردی جامع، علمی و عملی اتخاذ کرد که شامل موارد زیر باشد:

## راهکارهای عمیق و علمی برای حمایت از کودکان در شرایط جنگی

- ایجاد محیط امن و پایدار حتی در شرایط جنگی: کودکان در شرایط جنگی با صدای انفجارها، تیراندازی و خشونت‌های مکرر مواجه‌اند که مغز آن‌ها توان پردازش کامل این تجربیات را ندارد و باعث اضطراب شدید می‌شود. فراهم کردن فضایی امن، حتی در پناهگاه‌ها یا مناطق کم‌خطر، و حفظ ثبات در زندگی روزمره (مثل آموزش، بازی و حضور خانواده) از مهم‌ترین عوامل کاهش استرس است[1][4][6].

- محدود کردن مواجهه کودکان با اخبار و تصاویر خشونت‌آمیز: کودکان به دلیل ناتوانی در درک کامل جنگ، با شنیدن اخبار و دیدن تصاویر خشونت‌آمیز دچار اضطراب، ترس، کابوس‌های شبانه و تغییرات رفتاری می‌شوند. والدین و مربیان باید دسترسی کودکان به این اخبار را مدیریت و محدود کنند تا از تشدید آسیب‌های روانی جلوگیری شود[2][3].

- حمایت روانشناختی تخصصی و درمان اختلالات روانی: کودکان در معرض جنگ ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، افسردگی، اضطراب شدید، اختلالات خواب و رفتارهای پسرفتگی (مثل وابستگی شدید یا بازگشت به رفتارهای کودکانه) شوند. درمان‌های روان‌درمانی تخصصی، مشاوره و روان‌درمانی گروهی یا فردی باید در دسترس آن‌ها قرار گیرد تا روند بهبود تسریع شود[1][5][8].

- آموزش مهارت‌های مقابله‌ای هیجانی و روانی: آموزش به کودکان درباره شناخت احساسات، بیان هیجانات، تکنیک‌های آرام‌سازی مثل تنفس عمیق و بازی‌درمانی به آن‌ها کمک می‌کند تا بهتر با ترس و اضطراب مقابله کنند و احساس کنترل بیشتری بر شرایط داشته باشند[1].

- حمایت عاطفی و حضور مستمر خانواده: وابستگی شدید کودکان به والدین در شرایط جنگی، نیازمند حمایت عاطفی قوی و حضور مستمر خانواده است. این حمایت باعث کاهش اضطراب جدایی، افزایش حس امنیت و بهبود سلامت روانی می‌شود[1][6].

- تأمین نیازهای پایه‌ای جسمی و روانی: کمبود غذا، دارو، مراقبت‌های پزشکی و شرایط نامناسب زندگی در مناطق جنگی تأثیر مستقیم بر سلامت روان کودکان دارد. تأمین این نیازها و ایجاد دسترسی به خدمات بهداشتی و تغذیه‌ای مناسب، از عوامل کلیدی در کاهش آسیب‌های روانی است[4][6].

- پیشگیری از رفتارهای پرخاشگرانه و خودآزاری: کودکان در شرایط جنگی ممکن است به دلیل ترومای شدید، دچار پرخاشگری، انزوا، خودآزاری یا گرایش به مواد مخدر شوند. آموزش مهارت‌های اجتماعی، ایجاد فرصت‌های بازی و فعالیت‌های گروهی مثبت و حمایت روانی می‌تواند از این رفتارها جلوگیری کند[5][6].

- پایش و پیگیری بلندمدت سلامت روان: اثرات جنگ بر کودکان ممکن است سال‌ها پس از پایان درگیری باقی بماند و باعث مشکلات روانی مزمن شود. بنابراین، پیگیری مستمر و خدمات روانی طولانی‌مدت برای کودکان در مناطق جنگی ضروری است[8].

-

این رویکرد چندجانبه و علمی، با تمرکز بر شرایط جنگی و نه فقط جنگ‌زدگی، می‌تواند سلامت روان کودکان را حفظ و به آن‌ها کمک کند تا با آسیب‌های عمیق روانی ناشی از جنگ مقابله کنند و رشد سالم‌تری داشته باشند.

منابع:

[1] تاثیرات روانی جنگ بر روی افراد چیست - مرکز مشاوره و خدمات ... https://max.clinic/blog/the-psychological-effects-of-war/

[2] تاثیر اخبار جنگ بر کودکان | راهکارهایی برای والدین https://vimond.academy/%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86/

[3] مضرات شنیدن اخبار جنگ و اثرات روانی آن بر کودک - پینو بیبی https://www.pinobaby.ir/%D9%85%D8%B6%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%A7%D8%AB%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%A8/

[4] 4 مورد از تاثیرات جنگ بر روی کودکان بی گناه غزه - خیریه شعف https://shaaf-charity.ir/children-of-gaza/

[5] سنگینی بار «ترومای جنگ» بر شانه‌های کوچک کودکان - ایسنا https://www.isna.ir/news/1402072619022/%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86

[6] جنگ و کودکان - صدای معلم https://sedayemoallem.ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA/item/23882-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%88-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86

[7] کودکان؛ قربانیان جنگ/ پیامدهای مخرب جنگ و حواشی آن بر کودکان - آزنیک https://aznik.ir/news/payamad-molhareb-jang-bar-kodakan

[8] پیامدهای منفی و آسیب ناشی از جنگ بر کودکان و راههای درمان آن https://shahrrazcharity.com/negative-harm-caused-war-children/